Voedingsallergie voor weekdieren

Men telt vandaag 8 klassen van weekdieren die onderling erg verschillen en waaronder 3 klassen erg belangrijk zijn. Het gaat om de tweekleppigen ( mosselen, kokkels, oesters, bonte mantelschelpen, …), de cefalopoden ( inktvis of kraak, pijlinktvis, zeekat,…) en de gastropoda (slakken, karakollen, zeeoren,…) (Bruce J. et al., 2006 ; Grassé P.-P. & Doumenc D., 2000).

De producten uit de zee, waartoe de weekdieren behoren, worden meer en meer genuttigd wereldwijd, met name vanwege hun nutritionele kwaliteiten. Ze bezitten met name, afhankelijk van de soort, het seizoen en de regio van de teelt, interessante hoeveelheden essentiële vetzuren (EPA, DHA), vitamine B12, kalium, jodium, zink, ijzer (Anses, 2010). Deze verhoogde consumptie gaat samen met een verhoging van het aantal gevallen van allergie bij de consumenten (Kamath S.D., 2014).

De weekdieren maken deel uit van de 14 verplicht te vermelden stoffen indien ze aanwezig zijn in voedingsmiddelen, al dan niet voorverpakt. Ze veroorzaken inderdaad allergieën die meestal voortduren op volwassen leeftijd (Lopata A.L. et al., 2016). De allergie voor weekdieren is redelijk zeldzaam hoewel meestal frekwenter in landen met hoge consumptie, met name bij de Asiatische bevolking bij wie de voedingsgewoonten een belangrijke inname van zeevuchten omvatten (Lopata A.L. et al., 2016). De allergie voor zeevruchten ( weekdieren en schaaldieren) is geschat tussen ≤ 0,5% (Tsabouri S. et al., 2012) en 0,6% van de wereldbevolking (Leung N.Y.H. et al., 2015). De volwassenen lijken meer getroffen door allergie voor weekdieren dan de kinderen (Kamath S.D., 2014).

Het belangrijkste allergeen van de weekdieren is tropomyosine (Emoto A. et al., 2009), gemeenschappelijk aan alle soorten zeevruchten (dus ook aan de schaaldieren).

Meer dan 60% van de personen die allergisch zijn voor zeevruchten reageert op dit spiereiwit, en vaak op ernstige wijze. (Lopata A.L. et al., 2016). Dit eiwit is een panallergeen bij de ongewervelden, maar lijkt niet allergeniserend bij de gewervelden (Pedrosa M. et al., 2014). Tropomyosine is wateroplosbaar, thermostabiel en bezit verschillende isovormen (EFSA, 2006). De weekdieren bevatten andere allergenen : de zware ketting van myosine (slak), arginine-kinase (pijlinktvis), amylase, paramyosine (zeeoor, zeeslak, mossel en pijlinktvis ), triosefosfaat isomerase ( kraak) en actine (Woo C.K. & Bahna S.L., 2011 ; EFSA, 2006 ; Yang Y. et al., 2017 ; Pedrosa M. et al., 2014 ; Misnan R. et al., 2016 ; Kamath S.D., 2014). Arginine kinase is gevoelig voor warmte, zuurtegraad en alkaniteit (Pedrosa M. et al., 2014). De actine en de arginine kinase die de slak bevat zijn beide thermolabiel (Misnan R. et al., 2016).

Er bestaan verschillende wegen van blootstelling aan allergenen van weekdieren. De meest frekwente is de inname van weekdieren. Men kan ook cutane (netelroos) en ademhalings-allergieën (astma) waarnemen, met name als de persoon allergisch is voor huisstofmijten. Een blootstelling (cutaan en/of ademhaling) tijdens de behandeling van weekdieren in een bedrijf (=> professionele allergie door de productie van bio-aerosols) en in huiselijke omgeving (bv. stoomkoken) kunnen ook een sensibilisatie uitlokken (Lopata A.L. et al., 2016 ; EFSA, 2006 ; Ljubojevi´c Hadžavdi´c S. et al., 2016).

Wat de reacties betreft, deze zijn over het algemeen onmiddellijk (gastro-intestinaal, cutaan of repiratoir). De zeevruchten (weekdieren en schaaldieren) worden beschouwd als de grootste opwekkers van reacties bij volwassenen. Het gaat om blijvende allergieën met een hoog risico van anafylaxie (Kamath S.D., 2014). Men kan de klinische symptomen klasseren in 5 groepen : de anafylaxie (veralgemeende reactie) al dan niet veroorzaakt door inspanning, de respiratoire reacties (astma, rhinitus), cutane (netelroos, atopische dermatitis), gastro-intestinale (pijn in de buikholte, misselijkheid, overgeven, diarree) en de andere reacties zoals conjunctivitis of het oraal allergisch syndroom (Kamath S.D., 2014).

Er bestaan kruisreacties tussen de verschillende weekdieren, tussen weekdieren en schaaldieren, en tussen weekdieren en insecten of parasieten (huisstofmijten, kakkerlakken, helminthen) (EFSA, 2006 ; Emoto A. et al., 2009 ; Pedrosa M. et al., 2014 ; Leung N.Y.H. et al., 2016)

Wat de diagnose betreft, is het heel belangrijk om aan de basis te bepalen of de reacties zijn opgewekt door een allergie of door een vergiftiging of zelfs door een intolerantie (Woo C.K. & Bahna S.L., 2011). De diagnose van de allergie baseert zich op de klinische geschiedenis, sensibilisatietesten (onderzoek naar specifieke IgE ; cutane tests met bij voorkeur hetzelfde betrokken voedingsmiddel (prick-prick) want de commerciële extracten kunnen valsnegatieve resultaten geven), en orale provocatietests indien nodig (blind en liefst placebo gecontroleerd,) (Lopata A.L. et al., 2016 ; Woo C.K. & Bahna S.L., 2011 ; Pedrosa M. et al., 2014).

De behandeling vereist het strict vermijden van het/de betrokken voedingsmiddel(en). De patiënten die lijden aan ernstige reacties zouden moeten beschikken over een epinephrine auto-injector pen (Woo C.K. & Bahna S.L., 2011). Aangezien de reacties na het inademen van kookdamp frequent zijn bij allergieën voor zeevruchten, geeft men vaak de raadgeving aan de patiënten om deze dampen te vermijden, evenals het indirect contact (Pedrosa M. et al., 2014). Orale of sublinguale immunotherapie is momenteel geen piste (Woo C.K. & Bahna S.L., 2011).

De weekdieren kunnen ook andere soorten ongunstige reacties opwekken (niet allergische): toxische syndromen (paralyserende intoxicatie, neurotoxische vergiftiging, vergiftiging met geheugenverlies, met diarree, vergiftiging door azaspiraciden), evenals reacties van virale of bacteriële oorsprong (Woo C.K. & Bahna S.L., 2011).

Referenties

Ali, F. (2017). A Survey of Self-Reported Food Allergy and Food-Related Anaphylaxis among Young Adult Students at Kuwait University, Kuwait. Medical Principles and Practice, 26(3), 229-234.

Alvarez, P. A., & Boye, J. I. (2012). Food production and processing considerations of allergenic food ingredients: a review. Journal of allergy Volume 2012, Article ID 746125, 14 pages.

Bessot, J. C., Metz-Favre, C., Rame, J. M., De Blay, F., & Pauli, G. (2010). Tropomyosin or not tropomyosin, what is the relevant allergen in house dust mite and snail cross allergies?. European annals of allergy and clinical immunology, 42(1), 3.

Bonnemain, B. (2003). Hélices et médicaments: l'escargot au service de la santé depuis l'Antiquité jusqu'à nos jours. Revue d'histoire de la pharmacie, 91(338), 211-218.

Bruce J., McGhee K., Vangelova L., Vogt R. (2006). Larousse des animaux. Larousse, 2006, 608 p.

EFSA. (2006). Opinion of the scientific panel on dietetic products, nutrition and allergies on a request from the Commission related to the evaluation of molluscs for labelling purposes (Request n° EFSA-Q-2005-084).The EFSA Journal. 2006 ; 327 : 1-25.

EFSA. Literature searches and reviews related to the prevalence of food allergy in Europe. EFSA supporting publication 2013 : EN-506.

EFSA Panel on Dietetic Products, Nutrition and Allergies (NDA). (2014). Scientific Opinion on the evaluation of allergenic foods and food ingredients for labelling purposes. The EFSA Journal. 2014 ; 12(11) : 3894.

Emoto, A., Ishizaki, S., & Shiomi, K. (2009). Tropomyosins in gastropods and bivalves: Identification as major allergens and amino acid sequence features. Food Chemistry, 114(2), 634-641.

FAO. (2016). The state of world fisheries and aquaculture 2016. Contributing to food security and nutrition for all. Rome. 200 pp.

Grassé P.-P. & Doumenc D. (2000). Zoologie. Invertébrés. Dunod, 6^ème édition, 2000, 296 p.

Gutiérrez-Fernández D., Fuentes-Vallejo M.S., Bartolomé Zavala, Foncubierta-Fernández A., Lucas-Velarde J., León-Jiménez A. (2009). Urticaria–angioedema due to limpet ingestión. Investig Allergol Clin Immunol; Vol. 19(1): 64-79.

Kamath, S. D. (2014). Identification and characterisation of novel shellfish allergens for improved diagosis (Doctoral dissertation, James Cook University).

Lopata, A. L., Kleine-Tebbe, J., & Kamath, S. D. (2016). Allergens and molecular diagnostics of shellfish allergy. Allergo Journal, 25(7), 24-32.

Leung, N. Y., Wai, C. Y., Shu, S., Wang, J., Kenny, T. P., Chu, K. H., & Leung, P. S. (2014). Current immunological and molecular biological perspectives on seafood allergy: a comprehensive review. Clinical reviews in allergy & immunology, 46(3), 180-197.

Ljubojević Hadžavdić, S., Marinović Kulisić, S., Jurakić Tončić, R., Jerković Gulin, S., & Bradamante, M. (2016). Occupational contact urticaria caused by squid. Contact dermatitis, 74(5), 304-305.

Lucas, D., Jegaden, D., Lodde, B., Arvieux, C., & Dewitte, J. D. (2006). Occupational asthma in maritime environment. International maritime health, 57(1-4), 177-187.

Martins, L. M. L., Peltre, G., da Costa Faro, C. J. F., Pires, E. M. V., & da Cruz Inácio, F. F. (2005). The Helix aspersa (brown garden snail) allergen repertoire. International archives of allergy and immunology, 136(1), 7-15. (abstract)

Misnan, R., Aziz, N. S. A., Yadzir, Z. H. M., Bakhtiar, F., Abdullah, N., & Murad, S. (2016). Impacts of Thermal Treatments on Major and Minor Allergens of Sea Snail, Cerithidea obtusa (Obtuse Horn Shell). Iranian Journal of Allergy, Asthma and Immunology, 15(4), 309.

Morisset M. (2008). L’allergie aux « fruits de mer ». Alim’Inter. 13 : 201-7.

Nubel asbl. (2015). Table belge de composition des aliments. 5^ème édition, 4^ème impression. Bruxelles, Octobre 2015.

Pajno, G. B., La Grutta, S., Barberio, G., Canonica, G. W., & Passalacqua, G. (2002). Harmful effect of immunotherapy in children with combined snail and mite allergy. Journal of allergy and clinical immunology, 109(4), 627-629.

Pedrosa, M., Boyano-Martínez, T., García-Ara, C., & Quirce, S. (2015). Shellfish allergy: a comprehensive review. Clinical reviews in allergy & immunology, 49(2), 203-216.

Sidenius, K. E., Hallas, T. E., Poulsen, L. K., & Mosbech, H. (2001). Allergen cross‐reactivity between house‐dust mites and other invertebrates. Allergy, 56(8), 723-733.

Souci, Fachmann, Kraut. (2008). La composition des aliments. Tableaux des valeurs nutritives. 7^ème édition, revue et complétée. Stuttgard, 2008.

Taylor, S. L., Baumert, J. L., Kruizinga, A. G., Remington, B. C., Crevel, R. W., Brooke-Taylor, S., ... & Houben, G. (2014). Establishment of reference doses for residues of allergenic foods: report of the VITAL expert panel. Food and Chemical Toxicology, 63, 9-17.

Tsabouri, S., Triga, M., Makris, M., Kalogeromitros, D., Church, M. K., & Priftis, K. N. (2012). Fish and shellfish allergy in children: review of a persistent food allergy. Pediatric Allergy and Immunology, 23(7), 608-615.

Woo, C. K., & Bahna, S. L. (2011). Not all shellfish" allergy" is allergy! Clinical and translational allergy, 1(1), 3.

Yadzir, M. Z. H., Misnan, R., Bakhtiar, F., Abdullah, N., & Murad, S. (2015). Tropomyosin and actin identified as major allergens of the carpet clam (Paphia textile) and the effect of cooking on their allergenicity. BioMed research international, 2015.

Yadzir, Z. H. M., Misnan, R., Bakhtiar, F., Abdullah, N., & Murad, S. (2015). Tropomyosin, the major tropical oyster Crassostrea belcheri allergen and effect of cooking on its allergenicity. Allergy, Asthma & Clinical Immunology, 11(1), 30.

Voedingsallergie voor soja

De term « soja », Glycine max, refereert naar gele soja. Het is een plant behorend tot de familie van de peulvruchten of Fabaceae.

Deze familie omvat andere granen, gewoonlijk « sojas » genoemd. Men vindt hierin terug Vigna radiata (« groene soja », mungoboon), Vigna mungo (« zwarte soja », black gram), Vigna angularis (« rode soja », azuki) (Labbé M., 2003).

Soja wordt breed gebruikt, met name door het hoog gehalte aan eiwitten (37%). Sommige hiervan zijn allergeniserend (Verhoeckx K. et al., 2015). Tot op vandaag werden 8 allergenen gerepertorieerd door het subcomitee van de nomenclaturen van het IUIS, van Gly m 1 tot Gly m 8 (www.allergen.org).

Soja-allergie is een ongunstige immunologische reactie tegen soja-eiwitten die een paar minuten tot een paar uren na de blootstelling optreedt. De allergie treft 0 tot 0,8% van de kinderen. Deze allergie komt meer voor bij kinderen die allergisch zijn tegen koemelkeiwitten (Dean T., et al., 2013 ; Kattan J.D. et al., 2011). De cijfers voor volwassenen zijn niet gekend.

Soja-allergie kan zich uiten door verschillende syndromen gemedieerd of niet gemedieerd door IgE (Kattan J.D. et al., 2011). Men vindt het orale allergische syndroom terug met als oorzakelijk allergeen Gly m4, en respiratoire uitingen zoals hoest en dyspnoe, digestieve symptomen. Bepaalde patiënten allergisch voor Gly m 4 vertonen ernstige reacties, zoals anafylaxie (Fukutomi Y. et al., 2012).

Ernstige fatale reacties tengevolge van het nuttigen van soja zijn zeldzaam en komen meestal voor in combinatie met een pinda-allergie of met astma (Kattan J.D. et al., 2011). Soja-allergie speelt een belangrijke rol in atopische dermatitis. Overigens is soja, net zoals koemelk één van de belangrijkste allergenen bij allergische eosinofiele œsofagitis (onsteking van de slokdarm met infiltratie van eosinofielen). Deze twee allergenen zijn ook de meest verdachte voedingsmiddelen bij het syndroom van enterocolitis geïnduceerd door voedingseiwitten (FPIES) (Kattan J.D. et al., 2011).

Gekruiste sensibilisaties tussen soja en koemelkeiwitten, evenals tussen soja en pinda zijn hoog, maar kruisreacties zijn zeldzaam (Kattan J.D. et al., 2011). Bovendien zijn ongeveer 10% van de patiënten gesensibiliseerd voor berkenpollen (Bet v 1) (volwassenen) allergisch voor soja. Het verantwoordelijke soja-eiwit is Gly m 4 (PR-10). Bij deze patiënten, kunnen de symptomen gaan van lichte symptomen in de orale sfeer tot ernstige reacties (oro-faryngeale, systemische, anafylactische) (Kattan J.D. et al., 2011 ; Mittag D. et al., 2004 ; van Zuuren E.J. et al., 2010).

De diagnose van soja-allergie is gebaseerd op de klinische geschiedenis, cutane tests en/of het onderzoek naar specifieke IgE ( bloed biologie) indien mogelijk (limiet in geval van niet IgE gemedieerde reacties). In geval van overtuigende klinische geschiedenis en negatieve tests of omgekeerd, kan het noodzakelijk zijn om een orale provocatietest te realiseren of een exclusie-herintroductietest. Voor deze laatste test is het de mama die soja uit haar voeding moet bannen bij de zuigelingen die exclusief met borstvoeding gevoed worden (Kattan J.D. et al., 2011).

De IgE gemedieerde soja-allergie komt meestal vroeg voor en de meeste patiënten ontwikkelen mettertijd een tolerantie (rond de leeftijd van 6 of 7 jaar). Nochtans worden sommigen allergisch voor soja nadat ze soja hebben verdragen in hun gebruikelijk eetpatroon. Deze situatie lijkt geassocieerd met een berkenpollenallergie of een aanhoudende pinda-allergie. (Kattan J.D. et al., 2011). Voor de helft van de kinderen allergisch voor soja geneest de allergie voor de leeftijd van 8 jaar. (Savage J. et al., 2009).

De huidige behandeling baseert zich op het vermijden van soja. Er bestaat een veelheid van voedingsproducten op basis van soja, zoals douchi, miso, shoyu, tempeh, tofu, yuba… Wat lecithine en soja-olie betreft, deze zijn in principe niet allergeniserend, maar kunnen besmet zijn door allergeniserende eiwitten (Kattan J.D. et al., 2011).

Soja is een substantie die verplicht vermeld moet worden (hernomen in de bijlage II van de Verordening (UE) 1169/2011 betreffende de informatie van de consumenten over de voedingsmiddelen), dit wil zeggen dat soja vermeld moet worden en opvallend hernomen (door de stijl van het karakter, de kleur…) als soja verwerkt is in een voorverpakt voedingsmiddel, onder om het even welke vorm, met uitzondering van:

a) volledig geraffineerde soja-olie en vet;

b) gemengde natuurlijke tocoferolen (E306), natuurlijke D-alpha-tocoferol, natuurlijk D-alpha-tocoferyl acetaat en natuurlijk D-alpha-tocoferyl succinaat afgeleid van soja;

c) fytosterolen en fytosterolesters afgeleid van plantaardige soja-olieën;

d) plantaardig stanolester geproduceerd vanuit sterolen afgeleid uit plantaardige olieën van soja.

Wat de voedingsmiddelen betreft die niet voorverpakt te koop worden aangeboden aan de eindgebruiker en aan de collectiviteiten of voor de voedingsmiddelen die verpakt worden op de plaats van verkoop op vraag van de consument, met het oog op hun onmiddellijke verkoop, moet de informatie in verband met de potentiële aanwezigheid van een allergeen verplicht beschikbaar zijn en aangeboden worden aan de consument.

Referenties :

- AFSSAPS. (Juillet 2005). Vous et les phyto-estrogènes. Avis aux consommateurs. Repéré à :

- Allergome (dernière mise à jour : 02/06/2017). Allergome database. http://www.allergome.org/script/search_step2.php (page consultée le 19/06/2017).

- Alvarez, P. A., & Boye, J. I. (2011). Food production and processing considerations of allergenic food ingredients: a review. Journal of allergy, 2012.

- Asero, R., Mistrello, G., Amato, S., & Villalta, D. (2016). Unusual allergy to soy appeared in adult age. European annals of allergy and clinical immunology, 48(3), 94-96.

- Barni, S., Mori, F., Pantano, S., & Novembre, E. (2015). Adverse reaction to benzathine benzylpenicillin due to soy allergy: a case report. Journal of medical case reports, 9(1), 134.

- Bennetau-Pelissero C., Sauvant P., Peltre G., Auriol P., Rocca A., Rance F. (2004). Phyto-oestrogènes du soja. Problèmes posés chez le nourrisson allergique au lait de vache et consommant des formules à base de soja. Cah Nutr diet. 39(1) : 1-92.

- Besler, M., Steinhart, H., & Paschke, A. (2001). Stability of food allergens and allergenicity of processed foods. Journal of Chromatography B: Biomedical Sciences and Applications, 756(1), 207-228.

- Boislève J.B. (2010). Le soja. [pdf] Repéré à www.sante-vivante.fr/IMG/pdf/SV-SOJA.pdf (consulté le 18/07/2017).

- Ciqual. (2016). Composition nutritionnelles des aliments. Table CIQUAL. Repéré à https://pro.anses.fr/TableCIQUAL/index.htm (consulté le 19/07/2017).

Composition des protéines texturées : https://world.openfoodfacts.org/product/3421557902017/proteines-de-soja-petit-grillon-d-or (17/02/2016 ; page consultée le 19/07/2017).
Composition du doenjang, repérée à https://world.openfoodfacts.org/product/0661799075879/sunchang-doenjang-soybean-paste-chungjungone (09/03/2017 ; page consultée le 17/07/2017) ;
Composition du ketjap : https://world.openfoodfacts.org/product/8710518733070/ketjap-manis-improba (11/11/2016; page consultée le 17/07/2017) ;

- CSS (Conseil Supérieur de la Santé). (2016). Recommandations nutritionnelles pour la Belgique. Publication no : 9285. Pp 39-44.

- D’Amico S. (1997). L’encyclopédie des aliments. Editions Fontaine : Canada.

- Dean, T., MacKenzie, H., Kilburn, S., Moonesinghe, H., Lee, K., Maslin, K., & Venter, C. (2013). Literature searches and reviews related to the prevalence of food allergy in Europe.

- Endres, J. G. (2001). Soy protein products: characteristics, nutritional aspects, and utilization. The American Oil Chemists Society.

- EVA asbl (Ethnisch Vegetarisch Alternatief). (s.d.). Le guide végétarien pour la restauration collective [pdf]. Repéré à www.evavzw.be/sites/default/files/publication/files/Veggie_voor_cateraars_FR.pdf (consulté le 06/07/2017).

- Franck, P., Moneret Vautrin, D. A., Dousset, B., Kanny, G., Nabet, P., Guenard-Bilbaut, L., & Parisot, L. (2002). The allergenicity of soybean-based products is modified by food technologies. International archives of allergy and immunology, 128(3), 212-219.

- Franke A.A., Halm B.M., Custer L.J., Tatsumura Y., Hebshi S. (2006). Isoflavones in breastfed infants after mothers consume soy. Am J Clin Nutr. 84 (2) : 406-13.

- Fukutomi, Y., Sjölander, S., Nakazawa, T., Borres, M. P., Ishii, T., Nakayama, S., Tanaka, A., Taniguchi, M., Saito, A., Yasueda, H., Nakamura, H., Akiyama, A. (2012). Clinical relevance of IgE to recombinant Gly m 4 in the diagnosis of adult soybean allergy. Journal of Allergy and Clinical Immunology, 129(3), 860-863.

- Gomaa, A., & Boye, J. I. (2013). Impact of thermal processing time and cookie size on the detection of casein, egg, gluten and soy allergens in food. Food research international, 52(2), 483-489.

- Green, B. J., Cummings, K. J., Rittenour, W. R., Hettick, J. M., Bledsoe, T. A., Blachere, F. M., Siegel, P. D., Gaughan, D. M., Kullman, G. J., Kreiss, K., Cox-Ganser, J., Beezhold, D. H. & Cox‐Ganser, J. (2011). Occupational sensitization to soy allergens in workers at a processing facility. Clinical & Experimental Allergy, 41(7), 1022-1030.

- Hill, D. A., Grundmeier, R. W., Ram, G., & Spergel, J. M. (2016). The epidemiologic characteristics of healthcare provider-diagnosed eczema, asthma, allergic rhinitis, and food allergy in children: a retrospective cohort study. BMC pediatrics, 16(1), 133.

- Holzhauser, T., Wackermann, O., Ballmer-Weber, B. K., Bindslev-Jensen, C., Scibilia, J., Perono-Garoffo, L., Utsumi, S., Poulsen, L.K., Vieths, S. (2009). Soybean (Glycine max) allergy in Europe: Gly m 5 (β-conglycinin) and Gly m 6 (glycinin) are potential diagnostic markers for severe allergic reactions to soy. Journal of Allergy and Clinical Immunology, 123(2), 452-458.

- Hurlburt, B. K., Offermann, L. R., McBride, J. K., Majorek, K. A., Maleki, S. J., & Chruszcz, M. (2013). Structure and function of the peanut panallergen Ara h 8. Journal of Biological Chemistry, 288(52), 36890-36901.

- ITIS (Integrated Taxonomic Information System). (s.d.). Glycine max (L.) Merr. Taxonomic Serial No.: 26716. Repéré à : https://www.itis.gov/servlet/SingleRpt/SingleRpt?search_topic=TSN&search_value=26716#null (page consultée le 06/04/17).

- Kattan, J. D., Cocco, R. R., & Järvinen, K. M. (2011). Milk and soy allergy. Pediatric Clinics of North America, 58(2), 407-426.

- Katz, Y., Gutierrez-Castrellon, P., González, M. G., Rivas, R., Lee, B. W., & Alarcon, P. (2014). A Comprehensive Review of Sensitization and Allergy to Soy-Based Products. Clinic Rev Allerg Immunol 46:272–281.

- Kim, S. H., Kim, H. M., Ye, Y. M., Kim, S. H., Nahm, D. H., Park, H. S., & Lee, B. O. (2006). Evaluating the allergic risk of genetically modified soybean. Yonsei Medical Journal, 47(4), 505-512.

- Klemans, R. J., Knol, E. F., Michelsen‐Huisman, A., Pasmans, S. G., Kruijf‐Broekman, W., Bruijnzeel‐Koomen, C. A., van Hoffen, E., Knulst, A. C. (2013). Components in soy allergy diagnostics: Gly m 2S albumin has the best diagnostic value in adults. Allergy, 68(11), 1396-1402.

- Kok « Robin ». (2017). Aziatische ingrédiënten. Repéré à http://www.aziatische-ingredienten.nl/ (pages consultées le 17/07/2017).

- Ladics, G. S., Budziszewski, G. J., Herman, R. A., Herouet-Guicheney, C., Joshi, S., Lipscomb, E. A., McClain, S., Ward, J. M. (2014). Measurement of endogenous allergens in genetically modified soybeans–short communication. Regulatory Toxicology and Pharmacology, 70(1), 75-79.

- Mittag, D., Vieths, S., Vogel, L., Becker, W. M., Rihs, H. P., Helbling, A., Wüthrich, B. & Ballmer-Weber, B. K. (2004). Soybean allergy in patients allergic to birch pollen: clinical investigation and molecular characterization of allergens. Journal of Allergy and Clinical Immunology, 113(1), 148-154.

- NCBI (National Center for Biotechnology Information). (s.d.). Taxonomy browser. Glycine max. Taxonomy ID: 3847. Repéré à : https://www.ncbi.nlm.nih.gov/Taxonomy/Browser/wwwtax.cgi?mode=Info&id=3847&lvl=3&lin=f&keep=1&srchmode=1&unlock (page consultée le 06/04/17).

- Nowak-Węgrzyn, A., Jarocka-Cyrta, E., & Moschione, C. A. (2017). Food Protein-Induced Enterocolitis Syndrome. Journal of investigational allergology & clinical immunology, 27(1), 1.

- Nubel. (2015). Table belge de composition des aliments. (5^ème édition ; 4^ème impression). Asbl Nubel : Bruxelles.

- Open Food Facts. The free food products database :

- OSU (Oregon State University). (2016). Micronutrient information center. Repéré à : http://lpi.oregonstate.edu/mic/dietary-factors/phytochemicals/soy-isoflavones (page consultée le 13/09/2017).

- Peeters, K. A., Koppelman, S. J., Penninks, A. H., Lebens, A., Bruijnzeel‐Koomen, C. A., Hefle, S. L., Taylo, S.L., van Hoffen E., Knulst, A. C. (2009). Clinical relevance of sensitization to lupine in peanut‐sensitized adults. Allergy, 64(4), 549-555.

- Pirson F. (2017). Les légumineuses autres que l’arachide. Dans P133-147. Dans Hypersensibilité allergique et non allergique. (pages 133-147). Bruxelles : CPSI.

- Rieu D., Bocquet A., Bresson J.L., Briend A., Chouraqui J.P., Darmaun D., Dupont C., Frelut M.L., Chisolfi J., Girardet J.P., Goulet O., Putet G., Rigo J., Turck D., Vidailhet M. (Comité de nutrition de la société française de pédiatrie). (2006). Phytoestrogens and soy foods in infants and children: caution is needed. Arch Pediatr. 13(7) : 1091-3.

- Rozenfeld, P., Docena, G. H., & FOSSATI, M. A. (2002). Detection and identification of a soy protein component that cross‐reacts with caseins from cow's milk. Clinical & Experimental Immunology, 130(1), 49-58.

- Saeed, H., Gagnon, C., Cober, E., & Gleddie, S. (2016). Using patient serum to epitope map soybean glycinins reveals common epitopes shared with many legumes and tree nuts. Molecular immunology, 70, 125-133.

- Santé Canada. (s.d.). FCEN (Fichier canadien sur les éléments nutritifs). Repéré à https://aliments-nutrition.canada.ca/cnf-fce/index-fra.jsp (consulté le 19/07/2017).

- Sato, M., Shukuya, A., Sato, S., Komata, T., Utsunomiya, T., Imai, T., Tomikawa, M., Ebisawa, M. (2016). Oral challenge tests for soybean allergies in Japan: A summary of 142 cases. Allergology International, 65(1), 68-73.

- Soares‐Weiser, K., Takwoingi, Y., Panesar, S. S., Muraro, A., Werfel, T., Hoffmann‐Sommergruber, K., Roberts, G., Halken, S., Poulsen, L., van Ree, R., Vlieg‐Boerstra, B. J., Sheikh, A. (2014). The diagnosis of food allergy: a systematic review and meta‐analysis. Allergy, 69(1), 76-86.

- Souci, S.W., Fachmann, W., Kraut, H. 2008. La composition des aliments. Tableaux des valeurs nutritives. Medpharm. Taylor & Francis. 7ème edition.

- Treudler, R., Franke, A., Schmiedeknecht, A., Ballmer-Weber, B. K., Worm, M., Werfel, T., Jappe, U., Biedermann, T., Schmitt, J., Brehler, R., Kleinheinz, A., Kleine‑Tebbe, J., Brüning, H., Ruëff, F., Ring, J., Saloga J., Schäkel, K., Holzhauser, T., Vieths, St., Simon, J.C. (2016). Standardization of double blind placebo controlled food challenge with soy within a multicentre trial. Clinical and translational allergy, 6(1), 39.

- USDA (United States Department of Agriculture). 2007. USDA-Iowa State University Database on the Isoflavone Content of Foods. Repéré à : https://www.ars.usda.gov/ARSUserFiles/80400525/Data/isoflav/isoflav1-4.pdf (consulté le 13/09/2017).

- Van Zuuren, E. J., Terreehorst, I., Tupker, R. A., Hiemstra, P. S., & Akkerdaas, J. H. (2010). Anaphylaxis after consuming soy products in patients with birch pollinosis. Allergy, 65(10), 1348-1349.

- Verhoeckx, K. C., Vissers, Y. M., Baumert, J. L., Faludi, R., Feys, M., Flanagan, S., Herouet-Guicheney, C., Holzhauser, T., Shimojo, R., van der Bolt, N., Wichers, H., Kimber, I. (2015). Food processing and allergenicity. Food and Chemical Toxicology, 80, 223-240.

- Vissers Y.M. (2011, june). Allergenicity in food allergy. Influence of food processing and immunomodulation by lactic acid bacteria. Thesis. Wageningen University.

- WHO-IUIS Allergen Nomenclature Sub-Committee. (s.d.). Glycine max (soybean) allergens. http://allergen.org/search.php?allergensource=soy&searchsource=Search (page consultée le 19/06/2017).

- WHO-IUIS Allergen Nomenclature Sub-Committee. (s.d.). Vigna radiata (mung bean) allergens. http://allergen.org/search.php?allergenname=vig+r&searchname=Search (page consultée le 17/07/2017).

- Wikipedia. (04/09/2016). Kinako. Repéré à https://fr.wikipedia.org/wiki/Kinako (page consultée le 19/07/2017).

- Wikipedia. (14/04/2017) a. Tofu fermenté. Repéré à https://fr.wikipedia.org/wiki/Tofu_ferment%C3%A9 (page consultée le 19/07/2017).

- Wikipedia. (27/03/2017) b. Soja noir salé. Repéré à https://fr.wikipedia.org/wiki/Soja_noir_sal%C3%A9 (page consultée le 14/11/2017).

- Xing, G., Rui, X., Jiang, M., Xiao, Y., Guan, Y., Wang, D., & Dong, M. (2016). In vitro gastrointestinal digestion study of a novel bio-tofu with special emphasis on the impact of microbial transglutaminase. PeerJ, 4, e2754.

- Yang, W. W., Chung, S. Y., Ajayi, O., Krishnamurthy, K., Konan, K., & Goodrich-Schneider, R. (2010). Use of pulsed ultraviolet light to reduce the allergenic potency of soybean extracts. International Journal of Food Engineering, 6(3), 1-12.

AANDOENINGEN TE WIJTEN AAN GLUTEN

Granen vormen de basis van de voeding overal ter wereld. Ze worden verwerkt tot brood, pasta, griesmeel, … Technologisch gezien bezitten gluten, die in sommige granen vervat zijn, verschillende interessante functionele eigenschappen voor de agroalimentaire bedrijven. Glutenbevattende granen liggen spijtig genoeg aan de basis van verschillende overgevoeligheden: coeliakie, niet-coeliakie glutensensitiviteit (GS), allergie tegen granen, tegen rogge, tegen gerst, tegen haver, herpetiforme dermatitis en gluten ataxie.

Coeliakie

Het gaat over een auto-immuunziekte, wat betekent dat het lichaam anti-lichamen aanmaakt tegen haar eigen weefsel als het in contact komt met gluten (en meer bepaald met gliadines). Ongeveer 1% van de algemene bevolking wordt er door getroffen, maar veel personen zijn onwetend van hun ziekte. Coeliakie kan voorgesteld worden als een ijsberg. De zichtbare top groepeert de klassieke en niet klassieke (atypische) symptomatische vormen, het ondergedompelde deel verzamelt de vormen zonder of met weinig symptomen. Soms manifesteert coeliakie zich enkel op gebied van de huid; dan gaat het over een herpetiforme dermatitis.

Bij blootstelling aan gluten kunnen de manifestaties intestinaal en/of extra-intestinaal zijn.

De diagnose begint met een bloedname die specifieke anti-lichamen opzoekt. Als ze aanwezig zijn, zal een specialist een intestinale biopsie uitvoeren ter hoogte van het duodenum om de coeliakie te bevestigen.

Voor de behandeling moet gluten uit de voeding geschrapt worden, levenslang. Er bestaan verschillende alternatieven: basisproducten die van nature geen gluten bevatten (rijst, maïs, peulvruchten …) en producten die specifiek ontwikkeld zijn zonder gluten (pasta, brood, koekjes, mengsels voor pannekoeken, enz.). In de meeste gevallen verdwijnen de symptomen als het stricte dieet zonder gluten gevolgd wordt. Als dit niet nauwgezet wordt gevolgd, verhoogt op lange termijn het risico op sommige kankers (vb.: adenocarcinoom van de dunne darm, T-cel lymfoom van de darm).

Niet-coeliakie glutensensitiviteit

GS is een vorm van gluten intolerantie waarbij personen symptomen vertonen of een verergering hiervan, volgend op het nuttigen van voedingsmiddelen die gluten bevatten, zonder dat ze lijden aan coeliakie of aan tarwe allergie. Het mechanisme is nog niet duidelijk opgehelderd en de verantwoordelijke component is nog niet geïdentificeerd; het zou kunnen gaan om een andere component dan gluten. De term GS is voor discussie vatbaar en zou in de komende jaren kunnen vervangen worden door « niet coeliakie tarwegevoeligheid », aangezien de andere granen misschien niet verantwoordelijk zijn voor symptomen.

GS wordt vooral beschreven bij volwassenen, maar treft ook kinderen.

De symptomen kunnen gastro-intestinaal of extra-intestinaal zijn en manifesteren zich verschillende uren tot zelfs dagen na het innemen van voedingsmiddelen die gluten bevatten. Klassiek observeren we symptomen die lijken op die van Irritable Bowel Syndrome (IBS), met inbegrip van buikpijn, opgeblazen gevoel, anomalieën van de darmwerking, evenals systemische symptomen zoals moeheid, hoofdpijn, « verwarde geest », spier- en gewrichtspijn, huidaandoeningen (zoals eczeem), anemie.

De diagnose begint met een klinische ondervraging (relatie tussen blootstelling en manifestatie van symptomen). Vervolgens zal de arts nakijken of u niet lijdt aan coeliakie of tarwe allergie. Tenslotte zal de diagnose bevestigd worden door een herintroductie van tarwe na een bepaalde periode van glutenvrij dieet, om te observeren of dat symptomen uitlokt.

Volgens de aanwijzingen van de dokter, een glutenvrij dieet (strict of soepel) moet gevolgd worden of een dieet zonder tarwe.

Tarwe-allergie (TA)

Het gaat om een ongunstige immuunreactie tegen de eiwitten uit tarwe, en die zich voordoet enkele minuten of enkele uren na de blootstelling aan gluten.

Afhankelijk van de wijze van blootstelling en van de betrokken immunologische mechanismen, spreken we van huid TA, gastro-intestinale of respiratoire TA, van inspanningsgéïnduceerde anafylaxie, van astma, van rhinitis (« bakkers astma of rhinitis », die beroepsziekten zijn) en contactnetelroos.

De klassieke tarwe allergie (acute uitingen en atopische dermatitis) komt meer voor bij het kind, terwijl inspanningsgebonden anafylaxie meestal optreedt bij de adolescent en volwassene. Professionele ademhalingsallergieën (astma, rhinitis) treffen personen die herhaaldelijk in contact staan met meel (rondzwevend).

De klinische tekens in het geval van voedselallergie voor tarwe zijn van verschillende types: aan de ene kant inspanningsanafylaxie en aan de andere kant symptomen zoals atopische dermatitis, netelroos en anafylaxie. Men kan ook ontsteking van de slokdarm of van de maag observeren, buiten de acute reacties.

Bakkersastma is een allergische reactie tengevolge van het inademen van meel van tarwe en van andere graansoorten en van stof.

Bepaalde patiënten die allergisch zijn voor tarwe zijn ook allergisch voor pollen van grasachtigen.

De allergoloog zal vragen stellen en testen uitvoeren om de diagnose te bevestigen of te ontkrachten. Om een graanallergie vast te stellen, baseert men zich hoofdzakelijk op het resultaat van huidtesten en van een bloedname waarbij naar specifieke antilichamen wordt gezocht. Nochtans is in veel gevallen de orale provocatietest noodzakelijk om de diagnose van voedselallergie te bevestigen. In bepaalde situaties vereist de diagnose een biopsie. Wat de tarweafhankelijke inspanningsgeïnduceerde anafylaxie betreft, start de diagnose over het algemeen door een provocatietest tegen tarwe gecombineerd met lichamelijke inspanning en/of aspirine. Voor bakkersastma en rhinitis, baseert de diagnose zich op de klinische geschiedenis, het zoeken naar specifieke antilichamen via bloedname en soms een bronchiale of nasale provocatietest.

Volgens de situatie moet ofwel tarwe volledig worden geband uit de voeding, ofwel alleen isolaten. De arts zal misschien bovendien medicatie voorschrijven. In geval van bakkersastma waar de reacties volgen op inademing, moet men de respiratoire blootstelling aan tarwe meel (rondzwevend) en andere granen strict mijden.

Allergie tegen andere glutenbevattende granen

Enkele gevallen van allergische reacties tegen andere glutenbevattende granen (rogge, gerst, triticale) en tegen haver zijn bekend.

Bibliografie

Abenavoli L., Dlibasic M., Peta V., Turkulov V., De Lorenzo A., Medic-Stojanoska M. 2015. Nutritional profile of adult patients with celiac disease. Eur Rev Med Pharmacol Sci ; 19 :4285-4292.
Adriaanse M., Leffler D.A. 2015. Serum markers in the clinical management of celiac disease. Dig Dis ; 33(2): 236–243
Anania C., De Luca E., De Castro G., Chiesa C., Pacifico L. 2015. Liver involvement in pediatric celiac disease. World J Gastroenterol; 21(19): 5813-5822.
Baar A., Pahr S., Constantin C., Scheiblhofer S., Thalhamer J., Giavi S., Papadopoulos N.G., Ebner C., Mari A., Vrtala S., Valenta R. 2012. Molecular and immunological characterization of Tri a 36, a low molecular weight glutenin, as a novel major wheat food allergen. J Immunol; 189:3018-3025.
Bhatia B.K., Millsop J.W., Debbaney M., Koo J., Linos E., Liao W. 2014. Diet and psoriasis: Part 2. Celiac disease and role of a gluten-free diet. J Am Acad Dermatol. ; 71(2): 350–358.
Biremont G. 2003. Technologie en boulangerie. CAP 1^re et 2^e années. Edition Delagrave. Paris. 256 p.
Bonciolini V., bianchi B., Del Bianco E., Verdelli AL, Caproni M. 2015. Cutaneous manifestations of non-celiac gluten sensitivity: clinical histological and immunopathological features. Nutrients; 7: 7798-7805.
Borghini R., Donato G., Di Tola M., Isonne C., Picarelli A. 2014. Mutatis mutandi: Are we diagnosing too many people with non-celiac gluten sensitivity? Multiple case report. Turk J Gastroenterol; 25: 319-22.
Caio G., Volta U., Tovoli F., De Giorgio R. 2014. Effect of gluten free diet on immune response to gliadin in patients with non-celiac gluten sensitivity. BMC Gastroenterology; 14:26.
Catassi C. 2015. Gluten sensitivity. Ann Nutr Metab;67(suppl 2):16–26.
Catassi C., Elli L., Bonaz B., Bouma G., Carroccio A., Castillejo G., Cellier C., Cristofori F., de Magistris L., Dolinsek J., Dieterich W., Francavilla R., Hadjivassiliou M., Holtmeier W., Körner U., Leffler D.A., Lundin K.E.A., Mazzarella G., Mulder C.J., Pellegrini N., Rostami K., Sanders D., Skodje G.I., Schuppan D., Ullrich R., Volta U., Williams M., Zevallos V.F., Zopf Y.and Fasano A. 2015. Diagnosis of Non-Celiac Gluten Sensitivity (NCGS): The Salerno Experts’ Criteria. Nutrients; 7: 4966-4977.
Cenit M.C., Olivares M., Codoner-Franch P., Sanz Y. 2015. Intestinal microbiota and celiac disease: cause, consequence or co-evolution? Nutrients; 7: 6900-6923.
Chinuki Y., Morita E. 2012. Wheat-dependent exercise-induced anaphylaxis sensitized with hydrolyzed wheat protein in soap. Allergology International;61:529-537.
Chmielewska A., Piescik-Lech M., Szajewska H., Shamir R. 2015. Primary prevention of celiac disease: environmental factors with a focus on early nutrition. Ann Nutr Metab;67(suppl 2):43–50.
Cianferoni A. 2016. Wheat allergy: diagnosis and management. Journal of Asthma and Allergy;9: 13–25.
Ciccocioppo R., Kruzliak P., Cangemi G.C., Pohanka M., Betti E., Lauret E., Rodrigo L. 2015. The Spectrum of Differences between Childhood and Adulthood Celiac Disease. Nutrients; 7: 8733–8751.
Czaja-Bulsa G. 2015. Non coeliac gluten sensitivity - A new disease with gluten intolerance. Clinical Nutrition; 34: 189-194.
D’Amico S. 1997. L’encyclopédie des aliments. Editions Fontaine. Paris. 688 p.
Denery-Papini S., Bodinier M., Larre C., Brossard C., Pineau F., Triballeau S., Pietri M., Battais F., Mothes T., Paty E., Moneret-Vautrin D.-A. 2012. Allergy to deamidated gluten in patients tolerant to wheat: specific epitopes linked to deamidation. Allergy; 67: 1023–1032.
de Sousa Moraes L.F., Grzeskowiak L.M., Fiche de Sales Teixeira T., do Carmo Gouveia Peluzio M. 2014. Intestinal Microbiota and Probiotics in Celiac Disease. Clinical Microbiology Reviews; 27 (3): 482-489.
Eaton W.W., Chen L.-Y., Dohan F.C., Kelly D.L., Cascella N. 2015. Improvement in psychotic symptoms after a gluten-free diet in a boy with complex autoimmune illness. Am J Psychiatry; 172(3): 219–221.
Elfström P., Sundström J., Ludvigsson J.F. 2014. Systematic review with meta-analysis: associations between coeliac disease and type 1 diabetes. Aliment Pharmacol Ther; 40: 1123–1132.
El-Salhy M., Hatlebakk J.G., Gilja O.H., Hausken T. 2015. The relation between celiac disease, nonceliac gluten sensitivity and irritable bowel syndrome. Nutrition Journal; 14-92:1-8.
Evans K.E., Sanders D.E. 2011. What is the use of biopsy and antibodies in coeliac disease diagnosis? Journal of Internal Medicine; 269: 572-581.
Fouda M.A., Khan A.A., Sultan M., Rios L.P., McASsey K., Armstrong D. 2012. Evaluation and management of skeletal health in celiac disease: Position statement. Can J Gastroenterol; 26(11):819-829.
García-Menaya J.M., Chiarella G.M., Cordobés-Durán C., Mahecha A.C., Bobadilla-González P. 2016. Rye-dependent exercise-induced anaphylaxis. Ann Allergy Asthma Immunol;117(5):566-568.
Grace-Farfaglia P. 2015. Bones of contention: bone mineral density recovery in celiac disease-A systematic review. Nutrients; 7:3347-3369.
Green P.H.R. & Cellier C. 2007. Celiac disease. N Engl J Med; 357: 1731-43.
Gutierrez-Achury J., Coutinho de Almeida R., Wijmenga C. 2011. Shared genetics in coeliac disease and other immunemediated diseases. J Intern Med; 269: 591-603.
Inoue T., Yagami A., Shimojo N., Hara K., Nakamura M., Matsunaga K. 2016. Case of immediate hypersensitivity to beer. J Dermatol;43(6):690-2. (abstract)
Isasi C., Colmenero I., Casco F., Tejerina E., Fernandes N., Serrano‑Vela J.I., Castro M.J., Villa L.F. 2014. Fibromyalgia and non‑celiac gluten sensitivity: a description with remission of fibromyalgia. Rheumatol Int; 34:1607-1612.
Jackson J.R., Eaton W.W., Cascella N.G., Fasano A., Kelly D.L. 2012. Neurologic and psychiatric manifestations of celiac disease and gluten sensitivity. Psychiatr Q.; 83(1): 91-102.
Janczyk W., de Roo J.H.C., Schweizer J., Socha J., Socha P., Mearin M.L. 2015. Coeliac disease not responding to a gluten-free diet in children, case studies and literature review. Dev Period Med;XIX,2:162-166.
Kang J.Y., Kang A.H.Y., Green A., Gwee K.A., HO K.Y. 2013. Systematic review: worldwide variation in the frequency of coeliac disease and changes over time. Aliment Pharmacol Ther; 38: 226-245.
Kelly C.P., Bai J.C., Liu E., Leffler D.A. 2015. Advances in diagnosis and management of celiac disease. Gastroenterology; 148(6): 1175–1186.
Koerner T.B., Cléroux C., Poirier C., Cantin I., Alimkulov A., Elamparo H. 2011. Gluten contamination in the Canadian commercial oat supply. Food Additives and Contaminants; 28(6): 705–710.
Kohno K., Matsuo H., Takahashi H., Niihara H., Chinuki Y., Kaneko S., Honjoh T., Horikawa T., MiharaS., Morita E. 2013. Serum gliadin monitoring extracts patients with false negative results in challenge tests for the diagnosis of wheat-dependent exercise-induced anaphylaxis. Allergology International;62:229-238.
Kumagai H., Suda A., Sakurai H., Kumagai H., Arai S., Inomata N., Ikezawa Z. 2007. Improvement of digestibility, reduction in allergenicity, and induction of oral tolerance of wheat gliadin by deamidation. Biosci Biotechnol Biochem;71 (4):977–985.
Lamacchia C., Camarca A., Picascia S., Di Luccia A., Gianfrani C. Cereal-based gluten-free food: how to reconcile nutritional and technological properties of wheat proteins with safety for celiac disease patients. 2014. Nutrients; 6:575-590.
Lasa J.S., Zubiaurre I., Soifer L.O. 2014. Risk of infertility in patients with celiac disease: a meta-analysis of observational studies. Arq Gastroenterol; 51 (2):144-150.
Laurière M., Pecquet C., Boulenc E., Bouchez-Mahiout I., Snégaroff J., Choudat D., aison-Peyron N., Vigan M., Branlard G. 2007. Genetic differences in omega-gliadins involved in two different immediate food hypersensitivities to wheat. Allergy;62:890–896.
Lebwohl B., Ludvigsson J.F., Green, P.H.R. Celiac disease and non-celiac gluten sensitivity. 2015. BMJ; 351: h4347.
Lionetti E., Leonardi S., Franzonello C., Mancardi M., Ruggieri M., Catassi C. 2015. Gluten psychosis: confirmation of a new clinical entity. Nutrients ;7:5532-5539.
Lucendo A.J., García-Manzanares A. 2013. Bone mineral density in adult coeliac disease: An updated review. Rev Esp Enferm Dig ; 105 (3):154-162.
Ludvicsson J.F. 2011. Progress towards solving the puzzle of coeliac disease. Journal of InternalMedicine:269; 558–559.
Ludvicsson J.F., Green P.H. 2011. Clinical management of coeliac disease. J Intern Med;269:560–571.
Matsuo H., Dahlstrçm J., Tanaka A., Kohno K., Takahashi H., Furumura M., Morita E. 2008. Sensitivity and specificity of recombinant x-5 gliadin-specific IgE measurement for the diagnosis of wheat-dependent exercise-induced anaphylaxis. Allergy: 63: 233–236.
Meresse B., Malamut G., Cerf-Bensussan N. 2012. Celiac disease: an immunological jigsaw. Immunity;36:907-919.
Merget R., Sander I., van Kampen V., Raulf M., Brüning T. 2016. Triticale allergy in a farmer. Am J Ind Med;59(6):501-5. (abstract)
Mooney P.D., Aziz I., Sanders D.S. 2013. Non-celiac gluten sensitivity: clinical relevance and recommendations for future research. Neurogastroenterol Motil; 25: 864–871.
Morita E., Chinuki Y., Takahashi H., Nabika T., Yamasaki M., Shiwaku K. 2012. Prevalence of wheat allergy in Japanese adults. Allergology International;61:101-105.
Nijeboer P., Bontkes H.J., Mulder C.J.J., Bouma G. 2013. Non-celiac gluten sensitivity. Is it in the gluten or the grain? J Gastrointestin Liver Dis; 22 (4): 435-440.
Nakamura M., Yagami A., Hara K., Sano A., Kobayashi T., Aihara M., Hide M., Chinuki Y., Morita E., Teshima R., Matsunaga K. 2014. A New reliable method for detecting specific IgE antibodies in the patients with immediate type wheat allergy due to hydrolyzed wheat protein: correlation of its titer and clinical severity. Allergology International;63:243-249.
Nam Y.-H., Hwang E.-K., Jung Jin Y., Lee J.M., Shin Y.-S., Ye Y.-M., Palacin A., Salcedo G., Lee S.-Y., Park H.-S. 2013. Comparison of Specific IgE Antibodies to Wheat Component Allergens in Two Phenotypes of Wheat Allergy. J Korean Med Sci; 28: 1697-1699.
Nubel. 2010. Table de composition des aliments.
Pagliari D., Urgesi R., Frosali S., Riccioni M.E., Newton E.E., Landolfi R., Pandolfi F., Cianci R. 2014. The interaction among microbiota, immunity, and genetic and dietary factors is the condicio sine qua non celiac disease can develop.
Pham-Short A., Donaghue K.C., Ambler G., Phelan H., Twigg S., Craig M.E. 2015. Screening for Celiac Disease in Type 1 Diabetes: A Systematic Review. Pediatrics ; 136 (1): e170-e176.
Prados-Castaño M., Piñero-Saavedra M., Leguisamo-Milla S., Pastor C., Cuesta J., Bartolomé B. 2016. Anaphylaxis Due to Oat Ingestion. J Investig Allergol Clin Immunol; Vol. 26(1): 68-69.
Rashid M., Butzner D., Burrows V., Zarkadas M., Case S., Molloy M., Pulido O., Switzer C. 2007. Consumption of pure oats by individuals with celiac disease: A position statement by the Canadian Celiac Association. Can J Gastroenterol ; 21 (10): 649-651.
Sanz Y. 2015. Microbiome and gluten. Ann Nutr Metab ;67(suppl 2):28–41.
Sapone A., Bai J.C., Ciacci C., Dolinsek J., Green P.H., Hadjivassiliou M., Kaukinen K., Rostami K., Sanders D.S., Schumann M., Ullrich R., Villalta D., Volta U., Catassi C., Fasano A. 2012. Spectrum of gluten-related disorders: consensus on new nomenclature and classification. BMC Medicine; 10(13): e1-e12.
Sarno M., Discepolo V., Roncone R., Auricchio R. 2015. Risk factors for celiac disease. Italian Journal of Pediatrics; 41(57):1-5.
Schmitz J., Garnier-Lengliné H. Diagnostic de la maladie cœliaque en 2008. 2008. Archives de pédiatrie; 15 : 456-461.
Sollid L.M., Khosla C. 2011. Novel therapies for coeliac disease. Intern Med;269: 604–613.
Song T.W., Hong J.Y., Lee K.E., Kim M.N., Kim Y.H., Lee S.-Y., Kim K.W., Sohn M.H., Kim K.-E. 2015. IgE reactivity to carbohydrate moieties of glycoproteins in wheat allergy. Allergy Asthma Proc 36:192–199.
USIPA (Union des Syndicats des Industries des Produits Amylacés et de leurs dérivés). Juillet 2013. Le gluten de blé : démêler le vrai du faux. http://www.usipa.fr/Docs/Questions_Reponses_GLUTEN_de_BLE_11_07_2013.pdf, consulté le 12/12/16.
Tersigny C., Castellani R., de Waure C., Fattorossi A., De Spirito M., Gasbarrini A., Scambia G., Di Simone N. 2014. Celiac disease and reproductive disorders: meta-analysis of epidemiologic associations and potential pathogenic mechanisms. Human Reproduction Update; 20(4): 582–593.
Valerii M.C., Ricci C., Spisni E., Di Silvestro R., De Fazio L., Cavazza E., Lanzini A., Campieri M., Dalpiaz A., Pavan B., Volta U., Dinelli G. 2015. Responses of peripheral blood mononucleated cells from non-celiac gluten sensitive patients to various cereal sources. Food Chemistry; 176:167–174.
Volta U., Bardella M.T., Calabro A., Troncone R., Corazza G.R. & The Study Group for Non-Celiac Gluten Sensitivity. 2014. An Italian prospective multicenter survey on patients suspected of having non-celiac gluten sensitivity. BMC Medicine;12:85.
Volta U., Caio G., Tovoli F., De Giorgio R. 2013. Non-celiac gluten sensitivity: questions still to be answered despite increasing awareness. Cellular & Molecular Immunology;10:383–392.
Van Gossum A. 2013. Journée annuelle de la S.B.C. du 13 octobre 2012. Exposé du Professeur André Van Gossum (transcription par Michel Eenens). Cœliaque-Info; 3: 10-29.
Welander A., Prüts K.-G., Fored M., Ludvicsson J.F. 2012. Increased risk of end-stage renal disease in individuals with coeliac disease. Gut;61:64-68.

Vis

Een visallergie is mogelijk een ernstige aandoening, voornamelijk in werelddelen waar vis de voornaamste eiwitbron van het dieet is (Liu R., 2012).

De prevalentie van visallergie is de laatste jaren gestegen vanwege de toenemende vis consumptie. Dit is te wijten aan het feit dat vis een goede bron van eiwitten en essentiële vetzuren is (Saptarshi Shruti R., 2013). De prevalentie wordt geschat op zo’n 0.1 tot 0.5% van de algemene populatie in de VS en Europa (Schulkes Karlijn JG1, 2014). Deze bedraagt zo’n 0.1% bij kinderen en 0.4% bij volwassenen (Sicherer Scott H., 2006).

Verschillende allergenen werden geïdentificeerd in vis: parvalbumine ( verantwoordelijk voor 95 % van de visallergieën ), collageen, enolase, aldolase, créatine kinase, apo-lipoprotéine A1 en aldehyde fosfaat dehydrogenase (Schulkes Karlijn JG1, 2014; Griesmeier U, 2009; Liu R., 2012)

Visgelatine wordt als niet allergeen beschouwd, rekening houdend met de lage concentratie aan parvalbumine (Koppelman SJ1, 2012). Nochtans zijn er enkele gevallen bekend waar patiënten ernstige tot zelfs levensbedreigende reacties vertoonden na de inname van voedingsmiddelen waar visgelatine in verwerkt werd (Kuehn Annette H. C., 2009; Hengtes F., 2009).

Bepaalde andere stoffen afkomstig van vis die gebruikt worden in voeding, worden ook beschouwd als niet allergeen, omdat geen enkel geval van allergie werd opgetekend. Het gaat om vislijm (klaringsmiddel van wijn en bier), zwemblazen (aziatische keuken), antivrieseiwitten (industrie van consumptie ijs), en visolie. (Taylor S.I., 2004) (Vassilopoulou E1, 2011). (Bindslev-Jensen C1, 2003).

Symptomen van de allergie komen tot uiting na inname, aanraking of inademing van vis of visextracten (Kuehn A. H. C.-W.-M.-F., 2013). De symptomen zijn zeer uiteenlopend. Het kan variëren van jeuk aan de mond, huidirritaties, verteringsstoornissen, braken, luchtwegenstoornissen en stoornissen van de bloedsomloop, anafylactische reacties en in ernstige gevallen kan het zelfs dodelijk zijn. Deze allergische reacties zijn vaak IgE gemedieerd maar ook niet IgE gemedieerde reacties kunnen voorkomen (Liu R., 2012).

Wat de diagnose betreft, is de eerste belangrijke stap een volledige voedingsanamnese; deze moet aangevuld worden met een klinisch onderzoek. Hierop volgen verschillende testen die dienen om de rol van het verdachte voedingsmiddel te bevestigen. De beste methode is een orale provocatietest. De gouden standaard is de DBPGVP.[1] Het meest gebruikte onderzoek is de huid prik test ( skin prick-test - SPT). Andere testen zijn het onderzoek naar specifieke IgE in het plasma door Western blot[2], of verder de histamine provocatietest (HP) en de atopie-patch-test (ATP) (Soares-Weiser K, 2014; Saptarshi Shruti R., 2013).

Bepaalde resultaten van onderzoeken zoals de SPT en de HP zijn echter moeilijk te interpreteren vermits rauwe vis in enkele gevallen vals positieve resultaten levert (Bugajska-Schretter A., 1999). Deze vals positieve resultaten kunnen het gevolg zijn van een scombroid vergiftiging ( zie punt 7.1 ). Maar ook de Anisakis-larven kunnen een reactie veroorzaken die als visallergie kan worden aanzien (Taylor S.I., 2004).

Scombroid vergiftiging ( histamine vergiftiging ) is een vergiftiging waarvan de symptomen erg gelijkend zijn aan een IgE gemedieerde voedingsallergie. Patiënten hebben geen wetenschap van een visallergie of nooit eerder een allergische reactie vertoond na de consumptie van vis (Attaran R.R., 2002; Sánchez-Guerrero Inmaculada M., 1997). Deze vergiftiging wordt veroorzaakt door een zeer grote hoeveelheid histamine afkomstig van bacteriën. De bacteriën aanwezig in de vis produceren een enzyme, histamine decarboxylase, dat histidine (uit het spierweefsel van de vis) gaat afbreken tot histamine. (Taylor S.I., 2004; Sánchez-Guerrero Inmaculada M., 1997; Ohnuma Shizuka, 2011; Attaran R.R., 2002)

Anisakis of haringworm is een soort parasiet die in zijn levenscyclus tijdelijk in o.a. vis, schaal- en weekdieren verblijft. Anisakis-larven kunnen dus per toeval in de darmen van de mens terechtkomen na het eten van rauwe of onvoldoende gegaarde vis, schaal- of weekdieren en Anisakiasis (of de haringwormziekte) veroorzaken. (Chung Y.B.1, 2014) Indien ze niet gedood zijn, worden de larven meestal weer opgehoest voordat ze de darmmucosa binnendringen. In sommige gevallen lukt het de larven om in de darmmucosa binnen te dringen wat ernstige pijn en dyspepsie veroorzaakt binnen enkele uren na inname. Dit noemt men “acute gastrische Anisakiasis”. Tevens blijkt dat de symptomen van Anisakiasis ook door een onmiddellijke IgE gemedieerde immunologische reactie tegen het Anisakis allergeen kunnen worden veroorzaakt. Dit type van voedselovergevoeligheid wordt “gastroallergische Anisakiasis” genoemd. Het verantwoordelijke allergeen, Ani s 3 is een tropomyosine. Dit allergeen kan een kruisallergie opwekken met de tropomyosine uit o.a. schaaldieren en huisstofmijt.

Vis behoort tot de stoffen met verplichte vermelding op etiketten ( opgenomen in annexe II van de (EU) verordening 1169/2011 over de verstrekking van voedselinformatie aan consumenten ), dit wil zeggen ze duidelijk onderscheiden vermeld moeten worden ( door het lettertype, door de kleur ) als ze gebruikt worden in een voorverpakt voedingsmiddel, onder om even welke vorm, met uitzondering van:

- “visgelatine die wordt gebruikt als drager voor vitamine- of carotenoïdenpreparaten;

- visgelatine of vislijm die wordt gebruikt als klaringsmiddel in bier en wijn.”

Voor niet-voorverpakte voedingsmiddelen die te koop worden aangeboden aan de eindgebruiker en aan grootkeukens of voor voedingsmiddelen die verpakt worden op de plaats van verkoop op aanvraag van de consument of voorverpakt worden met het oog op directe verkoop, moet de informatie betreffende de potentiële aanwezigheid van een allergeen verplicht beschikbaar zijn en worden aangeboden aan de consument.

Bibliografie

Alliance pour la Santé et l'Environnement. (2006). Le mercure et la consommation de poisson. Fiche d'information. Récupéré sur http://www.env-health.org/IMG/pdf/HEA_004-07_consom_poissons_FR.pdf

Añíbarro B., Seoane F.J., Múgica M.V. (2007). Involvement of hidden allergens in food allergic reactions. J Investig Allergol Clin Immunol, 17(3), pp. 168-172. Récupéré sur PubMed: http://www.jiaci.org/issues/vol17issue03/7.pdf

Anses (Agence nationale de sécurité sanitaire de l’alimentation, de l’environnement et du travail). (2013). AVIS de l’Anses relatif aux recommandations sur les bénéfices et les risques liés à la consommation de produits de la pêche dans le cadre de l’actualisation des repères nutritionnels du PNNS. Saisine, Anses, Maisons-Alfort.

Armentia A., Martin-Gil F.J., Pascual C., Martín-Esteban M., Callejo A., Martínez C. (2006). Anisakis simplex allergy after eating chicken meat. J Investig Allergol Clin Immunol, 16(4), pp. 258-263.

Attaran R.R., Probst F. (2002). Histamine fish poisoning: a common but frequently misdiagnosed condition. Emerg Med J, 19, pp. 474-475.

Ben-Shoshan, M. , Harrington D.W., Soller L., Fragapane J., Joseph L., St. Pierre Y., Godefroy S.B., Elliott S.J., Clarke A.E. (2012). Demographic Predictors of Peanut, Tree Nut, Fish, Shellfish, and Sesame Allergy in Canada. Journal of Allergy, 2012, pp. 1-6.

Bernhisel-Broadbent J., Strausse D., Sampsoon H.A. (1992). Fish hypersensitivity II: clinical revelance of altered fish allergenicity caused by various preparation methods. J Allergy Clin Immunol, 90(4/1), pp. 622-629.

Bindslev-Jensen C., Sten E., Earl L.K., Crevel R.W., Bindslev-Jensen U., Hansen T.K., Stahl Skov P., Poulsen L.K. (2003). Assessment of the potential allergenicity of ice structuring protein type III HPLC 12 using the FAO/WHO 2001 decision tree for novel foods (abstract). Food and Chemical Toxicology, 41(1), pp. 81-87.

Bugajska-Schretter A., Grote M., Vangelista L., Valent P., Sperr W.R., Rumpold H., Pastore A., Reichelt R., Valenta R. & Spitzauer S. (2000). Purification, biochemical and immunologicalcharacterisations of a majaor food allergen: different immuunoglobuline E recognition of the apo- and calcium-bound forms of carp parvalbumin. Gut, 46, pp. 661-669.

Burney P., Summers C., Chinn S., Hooper R., Van Ree R., Lidholm J. (2010). Prevalence and distribution of sensitization to foods in the European Community Respiratory Health Survey: a EuroPrevall analysis. Allergy, 65, pp. 1182-1188.

Carrillo T., Agustín M.C., Gusmán T.M., Vilardell V.U., Goiri I.M. (1987). Pancreatitis aguda como complicación de anaphilaxia por mostaza (abstract). Revista Española de Alergología e Inmunología Clínica, 2(4), pp. 388-390.

Casimir G., Cuvelier P.h.,Allard S. & Duchateau J. (1997). Life-threatning fish allergy successfully treated with immunotherapy. Pediatric Allergy and Immunology, 8, pp. 103-105.

Chung Y.B., Lee J. (2014). Clinical characteristics of gastroallergic anisakiasis and diagnostic implications of immunologic tests. Allergy Asthma Immunol Res, 6(3), pp. 228-233.

Copeland N.K., Palmer W.R., Bienfang P.K. (2014). Ciguatera Fish Poisoning in Hawai‘i and the Pacific. Hawaii Journal of Medicine & Public Health, 73 (11) Suppl 2, pp. 24-27.

Das Dores S., Chopin C., Romano A., Galland-Irmouli A.V., Quaratino D., Pascual C., Fleurence J., Guéant J.L. (2002). IgE-binding and cross-reactivity of a new 41 kDa allergen of codfish. Allergy, 57 (suppl 72), pp. 84-87.

de Jongh HH, Robles CL, Timmerman E, Nordlee JA, Lee PW, Baumert JL, Hamilton RG, Taylor SL, Koppelman SJ. (2013). Digestibilityand IgE-binding of glycosylated codfish parvalbumin. Biomed Research International, 2013, pp. 1-10.

Deville S., Viazzi C., Leloup J., Lasalle A., Guizard C., Maire E., Adrien J., Gremillard L. (2011). Ice Shaping Properties, Similar to That of Antifreeze Proteins, of a Zirconium Acetate Complex. Plos ONE, 6(10), p. e26474.

Douglas J.D., McSharry C., Blaikie L., Morrow T., Miles S., Franklin D. (1995). Occupational asthma caused by automated salmon processing (abstract). Lancet, 346(8977), pp. 737-740.

EFSA (European Food Safety Authority). (2015). Scientific opinion, Statement on the benefits of fish/seafood consumption compared tot the risk of methylmercury in fish/seafood. EFSA Journal, 13(1), pp. 3982-4018.

Europees parlement. (2011, okt. 25). Verordening (EU) Nr. 1169/2011 van het Europees Parlement en de Raad betreffende de verstrekking van voedselinformatie aan consumenten, tot wijziging van Verordeningen.

Federale overheidsdienst volksgezondheid, veiligheid van de voedselketen en leefmilieu. (z.d.). Codex Alimentarius. Récupéré sur Health Belguim: http://health.belgium.be/eportal/foodsafety/foodstuffs/Codexalimentarius/14654531?ie2Term=aliments?&fodnlang=nl

Goksör E., Alm B., Thengilsdottir H., Pettersson R., Åberg N., Wennergren G. (2011). Preschool wheeze - impact of early fish introduction and neonatal antibiotics. Acta Paediatrica, 100, pp. 1561-1566.

Griesmeier U., Vazquez-Cortes S., Bublin M., Radauer C., Ma Y., Briza P., Fernandez-Rivas M., Breiteneder H. (2010). Expression levels of parvalbumins determine allergenicity of fish species. Allergy, 65, pp. 191-198. Récupéré sur PubMed.

Hamada Y., Nagashima Y., Shiomi K. (2001). Identification of collagen af a new fish allergen. Biosci. Biotechnol. Biochem., 65(2), pp. 285-291.

Hamada Y., Tanaka H., Ishizaki S., Ishida M., Nagashima Y. & Shiomi K. (2003). Purification, reactivaty with IgE en cDNA cloning of parvalbumin as the major allergen of mackerels. Food and Chemical Toxicology, 41, pp. 1149-1156.

Hengtes F. (2009). Allergènes de poisson et crustacés. Revue française d'allergologie, 49, pp. 156-159.

Hilger C., Thill L., Grigioni F., Lehners C., Falagiani P., Ferrara A., Romano C., Stevens W., Hentges F. (2004). IgE antibodies of fish allergic patients cross-react with frog parvalbumin. Allergy, 59, pp. 653-660.

Houhoula D., Dimitriou P.,Mengjezi G., Kyrana G., Lougovois V. (2015). Quantification of parvalbumin in Commercially Important Mediterranean Seafood Species using Real-time PCR. Czech.J FOod Sci, 33(2), pp. 143-147.

Inamura H., Kashiwase Y., Morioka J., Kurosawa M. (2005). Acute pancreatitis possibly caused by allergy to bananas. J Invest Allergol Clin Immunol, 15(3), pp. 222-224.

James J.M., Crespo J.F. (2007). Allergic reactions to foods by inhalation (abstract). Curr Allergy Asthma Rep, 7(3), pp. 167-174.

Jeebhay M.F., Robins T.G., Miller M.E., Bateman E., Smuts M., Baatjies R., Lopata A.L. (2008). Occupational allergy and asthma among salt water fish processing workers. Amercian Journal of Industrial Medicine, 51, pp. 899-910. Récupéré sur PubMed.

Jiménez-Siaz R., Benedé S., Molina E., López-Expósito I. (2015). Effect of Processing Technologies on the Allergenicity of Food Products. Crit Rev Food Sci Nutr, 55(3), pp. 1902-1917.

Khan F., Orson F., Ogawa Y., Parker C., McGuire D.C. (2011). Adult seafood allergy in the Texas Medical Center: a 13-year experience. Allergy & Rhinology, 2, pp. e71-e77.

Kobayashi .Y, Yang T., Yu C-T., Ume C., Kubota H., Shimakura K.,Shiomi K., Hamada-Sato N. (2016). Quantification of major allergen parvalbumin in 22 species of fish by SDS-PAGE. Food Chemistry, 194, pp. 345-353.

Kobayashi A., Tanaka H., Hamada Y., Ishizaki S., Nagashima Y., Shiomi K. (2006). Comparison of allergenicity and allergens between fish white and dark muscles. Allergy, 61, pp. 357-363. Récupéré sur PubMed.

Koppelman S.J., Nordlee J.A., Lee P.W., Happe R.P., Hessing M., Norland R., Manning T., Deschene R., De Jong G.A., Taylor S.L. (2012). Parvalbumin in fish skin-derived gelatin: is there a risk for fish allergic consumers? (abstract). Food Addit Contam Part A Chem Anal Control Expo Risk Assess, 29(9), pp. 1347-1355.

Kuehn A., Higler C., Hentges F. (2009 b). Anaphylaxis provoked by ingestion of marshmallows containing fish gelatin. J Allergy Clin Immunol, 123(3), pp. 708-709.

Kuehn A., Hilger C., Lehners-Weber C., Cordeanu-Morel F., Morisset M., Metz-Favre C. Pauli G. de Blay F., Revets D., Muller C.P., Vogel L., vieths S. & Hentges F. (2013). Identification of enolases and aldolases as important fish allergenes in cod, salmon and tuna: component resolved diagnosis using pravalbumin and the new allergens. CLinical & Experimental Allergy, 43, pp. 811-822.

Kuehn A., Hutt-Kempf E., Hilger C., Hengtes F. (2011). Clinical monosensitivity to salmonid fish linked to specific IgE-epitopes on salmon and trout beta-parvalbumins. Allergy, 66, pp. 299-301.

Kuehn A., Lehners C., Hilger C., Hentges F. (2009 a). Food allergy to chicken meat with IgE reactivity to muscle alpha-parvalbumin. Allergy, 64, pp. 1557-1558.

Kuehn A., Swoboda I., Arumugam K., Hilger C., Hengtes F. (2014). Fish Allergens at a Glance: Variable Allergenicity of Parvalbumins, the Major Fish Allergens. Front Immunol, 5(179), pp. 1-8.

Kull I., Bergström A., Lilja G., Pershagen G., Wickman M. (2006). Fish consumption during the first year of life and development of allergic diseases during childhood. Allergy, 61, pp. 1009-1015.

Lee S-J, Ju C-C, Chu S-L, Chien M-S, Chan T-H, Liao W-L. (2007). Molecular cloning, expression and phylogenetic analyses of parvalbumin in tilapia, oreochromis mossambicus. Journal of Experimental Zoology, 307A, pp. 51-61.

Liu R., Holck A. L., Yang C. & Xue W. (2012). Tropomyosin from tilapia (Oreochromis mossambicus) as an allergen. Clinical & Experimental Allergy, 43, pp. 365-377.

Llewellyn L., Sweeney G.E., Ramsurn V.P. Rogers S.A., Wigham T. (1998). Cloning and unusual expression profile of the aldolase B gene from atlantic salmon. Biochimica et Biophysica Acta, 1443, pp. 375-380.

Magnusson J., Kull I., Rosenlund H., Håkansson N., Wolk A., Melén E., Wickman M., Bergström A. (2013). Fish consumption in infancy and development of allergic disease up to age 12 y. Am J Clin Nutr, 97, pp. 1324-1330.

Maintz L., Novak N. (2007). Histamine and Histamine intolerance. Am J Clin Nutr, 85, pp. 1185-1196.

Mari A, R. C. (2015, Feb. 10). Récupéré sur Allergome: http://www.allergome.org/script/search_step2.php

Mercier V. (2012). Apports et limites du diagnostic moléculaire dans la prise en charge des allergies alimentaires. Revue française d'allergologie, 52, pp. S19-S26. Récupéré sur Elsevier Masson.

Muraro A., T. Werfel, K. Hoffmann-Sommergruber, G. Roberts, K. Beyer, C. Bindslev-Jensen, V. Cardona, A. Dubois, G. duToit, P. Eigenmann, S. Panesar, D. de Silva, K. Soares-Weiser, A. Sheikh, B. K. Ballmer-Weber, C. Nilsson, N. W. de Jong, C. A. (2014). EAACI Food Allergy and Anaphylaxis Guidelines: diagnosis and management of food allergy. Allergy, 69, pp. 1008-1025.

Norhede, P. (2008, Jan.). The percentage of poeple with food allergy in the community. Récupéré sur http://www.foodallergens.info/Facts/More/Lay_prevalence_paper_final.pdf

Nowak-Wegrzyn A., Sampson H.A. (2013). Future therapies for food allergies. Przegląd Lekarski, 2013(70/12), pp. 1065-1070.

Nwaru B.I., Hickstein L., Panesar S.S., Roberts G., Muraro A., Sheikh A. (2014). 1.2. Prevalence of common food allergies in Europe: a systematic review and meta-analysis. Dans EAACI, & Muraro-Roberts (Éd.), Food allergy and anaphylaxis guidelines (pp. 1-294). Zurich.

Ohnuma S., Higa M., Hamanaka S., Matsushima K., Yamamuro W. (2001). An outbreak of allergy-like food poisoning. Internal Medicine, 40(8), pp. 833-835.

Parlement européen et Conseil. (2011, octobre 25). Règlement (UE) n°1169/2011 concernant l'information des consommateurs sur les denrées alimentaires, modifiant les règl. 1924/2006 et 1925/2006 et abrogeant les directives 87/250/CEE,90/496/CEE,1999/10/CE,2000/13/CE,2002/67/CE,2008/5/CE et le règl.608/2004.

Paul V., Shamah S., Garankina O., Wolf L., Shia Lin Y. (2013). Rhabdomyolysis after fish consumption: Haff's disease. Q J Med, pp. 1-2.

Pellegrino K., D'Urbano L.E., Artesani M.C., Riccardi C., Mancini S., Bella S., Alghisi F., Cavagni G. (2012). Severe reaction in a child with asymptomatic codfish allergy: food challenge reactivating recurrent pancreatitis. Italian Journal of Pediatrics, 38(16), pp. 1-3.

Pérez Carral C., Martin-Lázaro J., Ledesma A., de la Torre F. (2010). Occupational Asthma Caused by Turbot Allergy in 3 Fish-Farm Workers. J Investig Allergol Clin Immunol, 20(4), pp. 349-351.

Radauer C., Bublin M., Wagner S., Mari A., Breiteneder H. (2008). Allergens are distributed into few protein families and possess a restricted number of biochemical functions. J Allergy Clin Immunol, 121(4), pp. 847-852e7.

Rosmilah M., Shahnaz M., Meinir J., Masita A., Noormalin A., Jamaluddin M. (2013). Identification of parvalbumin and two new thermolabile major allergens of Thunnus tonggol using a proteomics approach. Int Arch Allergy Immunol, 162, pp. 299-309.

Sánchez-Guerrero I.M., Vidal J.B., Escudero A.I. (1997). Scombroid fish poisoning: a potentially life-threatening allergic-like reaction. J Allergy Clin Immunol, 100, pp. 433-434.

Saptarshi S.R., Sharp M.F., Kamath S.D., Lopata A.L. (2014). Antibody reactivity to the major allergen parvalbumin is determined by isoforms and impact of thermal processing. Food Chemistry, 148, pp. 321-328.

Schulkes K., Klemans R., Knigge L., De Bruin-Weller M., Bruijnzeel-Koomen C., Marknell deWitt A., Lidholm J., Knulst A. (2014). Specific IgE to fish extracts does not predict allergy to specific species within an adult fish allergic population. Clin Transl Allergy, 4(27), pp. 1-7.

Service Public Fédéral - Santé Publique, Sécurité de la chaîne alimentaire et environnement. (s.d.). Les métaux. Consulté le novembre 09, 2015, sur http://health.belgium.be/eportal/foodsafety/contaminants/metals/19087656?ie2Term=mercure?&fodnlang=fr#.Vi4tilLbLcsinfos sur le Mercurerenvoie à http://www.efsa.europa.eu/en/efsajournal/pub/3982=

Service-Public.fr. (2015, avril 1). Consommation de poissons : pas plus de deux portions par semaine. Consulté le décembre 2, 2015, sur https://www.service-public.fr/particuliers/actualites/002772

Sicherer S. H., Sampson H. A. (2006, Feb.). J Allergy Clin Immunol. 117(2), pp. S470-S475.

Soares-Weiser K., Takwoingi Y., Panesar S.S., Muraro A., Werfel T., Hoffmann-Sommergruber K., Roberts G., Halken S., Poulsen L., van Ree R., Vlieg-Boerstra B.J., Sheikh A. . (2013). The diagnosis of food allergy: a systematic review and meta-analysis. Clin Transl Allergy, 3(18), pp. 1-5.

SPF Santé publique, Sécurité de la Chaîne alimentaire et Environnement. (2015, septembre 24). Etiquetage des denrées alimentaires. Consulté le novembre 10, 2015, sur http://health.belgium.be/: http://health.belgium.be/eportal/foodsafety/labelling/index.htm#.VkGwNlLbLcs

Steiner M., Scaife A., Semple S., Hulks G., Ayres J.G. (2008). Sodium metabisulphite induced airways disease in the fishing and fish-processing industry. Occupational Medicine, 58, pp. 545-550.

Sten E., Hansen T.K., Stahl Skov P., Andersen S.B., Trop AM., Bindslev-Jessen U., Bindslev-Jessen C., Poulesn L.K. (2004). Cross-reactivity to eel, eelpout and ocean pout in codfish-allergic patients. Allergy, 59, pp. 1173-1180.

Taylor S.I., Kabourek J.L., Hefle S.I. (2004). Fish allergy: fish and products thereof. Journal of Food Science, 69(8), pp. R175-R180.

Tomm J.M., van Do T., Simon J.C., Jende C., Treudler R., von Bergen M., Averbeck M. (2013). Identification of the new potetial allergens from nile perch and cod. J Investig Allergol Clin Immunol, 23(3), pp. 159-167.

Tsabouri S., Triga M., Makris M., Kalogeromitros D., Church M.K., Priftis K.N. (2012). Fish and shellfish allergy in children: review of a persistent food allergy. Pediatric Allergy and Immunology, 23, pp. 608-615.

Untersmayr E., Szalai K., Reimer A. B., Hemmer W., Swoboda I., Hantuch B., Schöll I., Spitzauer S., Scheiner O., Jarisch R., Boltz-NItulescu G., Jensen-Jarolim E. (2006, sept.). Mimotopes identify conformational epitoses on parvalbumin, the major fish allergen. Molecular Immunology, 43, pp. 1454-1461. Récupéré sur Elsevier.

Vassilopoulou E., Karathanos A., Siragakis G., Giavi S., Sinaniotis A., Douladiris N., Fernandez-Rivas M., Clausen M., Papadopoulos N.G. (2011). Risk of allergic reactions to wine, in milk, egg and fish-allergic patients. Clin Transl Allergy, 1(10), pp. 1-4.

Verdino P., Westritschnig K., Valenta R., Keller W. (2002). The cross-reactive calcium-binding pollen allergen, Phl p 7, reveals a novel dimer assembly. The EMBO Journal, 21(19), pp. 5007-5016.

Vidacek S., de las Heras C., Solas M.T., Mendizábal A., Rodriguez-Mahillo A.I., Tejada M. (2010). Antigenicity and viability of Anisakis larvae infesting hake heated at different time-temperature conditions (abstract). J Food Prot, 73(1), pp. 62-68.

Wijga A.H., Smit A.H., Kerkhof M., de Jongste J.C., Gerritsen J., Neijens H.J., Boshuizec H.C., Bruinekreef B. (2003). Association of consumption of products containing milk fat with reduced asthma risk in pre-school children: the PIAMA birth cohort study. Thorax, 58, pp. 567-572.

Wikipedia. (2015, février 15). Western blot. Consulté le février 2016, 16, sur https://nl.wikipedia.org/wiki/Western_blot

Yang H., Xun P., He K. (2013). Fish and fish oil intake in relation to risk of asthma: a systematic review and meta-analysis. Plos ONE, 8(11), p. e80048.

z.a. (z.d.). Huff ziekte. Récupéré sur http://nl.swewe.net/word_show.htm/?633177_2&Huff_ziekte

Zuidmeer-Jongejan L., Fernandez-Rivas M., Poulsen L.K., Neubauer A., Asturias J., Blom L., Boye J, Bindslev-Jensen C, Clausen M, Ferrara R, Garosi P, Huber H, Jensen B.M., Koppelman S., Kowalski M.L., Lewandowska-Polak A., Linhart B., Maillere B., Mari A. (2012). FAST: towards safe and effective subcutaneous immunotherapy of persistent life-threatening food allergies. Clin Transl Allergy, 2(1), pp. 2-5.

[1] Dubbelblind placebo gecontroleerde voedselprovocatie

[2] Western blot is een biochemische techniek die de aanwezigheid van allergeenspecifieke IgE’s door middel van een bloedafname detecteert (Slot Dirk, 2007).

Sesam :

Sesam is een oliehoudende plant die op grote schaal gebruikt wordt in de voeding over de hele wereld en helaas verantwoordelijk is voor allergie. Sesam wordt gebruikt in de bakkerij, in gebak in het Midden-Oosten, in de exotische keuken en meer en meer in vegetarische gerechten. De zaadjes worden gebruikt bij het bereiden van een pasta, tahin genaamd. Er wordt ook olie uit de zaadjes geëxtraheerd.

Etikettering van sesam is verplicht op voorverpakte voedingmiddelen wanneer het wordt verwerkt in een voorverpakt levensmiddel en aanwezig is in het eindproduct onder welke vorm ook (zie bijlage III bis van het KB van 13 september 1999 betreffende de etikettering van voorverpakte levensmiddelen). De informatie over de mogelijke aanwezigheid van het allergeen moet beschikbaar zijn en verstrekt worden aan de consument op vraag wanneer het gaat over levensmiddelen die niet verpakt aan de eindverbruiker of aan grote cateraars te koop worden aangeboden of voor levensmiddelen verpakt op de plaats van verkoop op verzoek van de consument of voorverpakt met het oog op de onmiddellijke verkoop (Verordening (EU) nr.1169/2011 Hfd IV, art. 44).

Sesam behoort tot de Pedaliaceae. Er bestaan verschillende variëteiten, de meeste groeien in het wild. Sesamum indicum L. is de cultiveerbare variëteit die in de wereld het meest overheerst.

Tot nu toe zijn er in het sesamzaad 7 allergenen officieel opgelijst. Ze zijn vermeld in onderstaande tabel:

Allergeen (IUIS)	Familie	Functie	Allergeniciteit
Ses i 1	Albumine 2S	Anti-infectieus defensie- eiwit	Majeur allergeen; thermostabiel, resistent tegen de vertering door trypsine en degradatie door andere proteolytische enzymen
Ses i 2	Albumine 2S	Stockage eiwit	Majeur allergeen
Ses i 3	Viciline 7S	Stockage eiwit	Majeur allergeen
Ses i 4	Oléosine	Stockage eiwit van lipiden	Majeur allergeen
Ses i 5	Oléosine	Stockage eiwit van lipiden	Majeur allergeen
Ses i 6	Globuline 11S	Stockage eiwit	Mineur allergeen
Ses i 7	Globuline 11S	Stockage eiwit	Mineur allergeen

Sesamolie kan ook allergische reacties veroorzaken, maar de betrokken stoffen (sesamol en sesamine, sesamoline, sesaminole) zijn nog steeds onderwerp van onderzoek.

Kruisreacties bestaan tussen sesam en pinda. Hazelnoten, walnoot, maanzaad, rijst, kiwi, grassen, sojabonen en latex kunnen ook verantwoordelijk zijn voor kruisreacties met sesam.

Sesamzaad kan verschillende allergische symptomen veroorzaken, zowel bij kinderen als bij volwassenen. De symptomen kunnen optreden na contact met sesam, via de luchtwegen, op de huid of bij inname. De vastgestelde symptomen zijn: op de huid (eczeem, huiduitslag, urticaria, angio-oedeem...), gastro-intestinaal (misselijkheid, braken, diarree,...), in de luchtwegen (astma, rhinitis,...). Er zijn veel gevallen van anafylactische reacties (inclusief anafylactische shock) gerapporteerd.

Voor het opsporen van allergische overgevoeligheid voor sesam, voert men verschillende tests uit (pricktest, bepaling serum IgE’s, TPO) die men met de symptomen confronteert. Een regelmatige herbeoordeling is noodzakelijk om een te streng en soms nutteloos eliminatiedieet te voorkomen bij het verwerven van tolerantie, hoewel deze weinig frequent voorkomt bij sesamallergie.

Meer artikelen...

Subcategorieën

Dossier scientifique_NL

Hoofdmenu